View Colofon
Original text "Pájaros que cantan el futuro" written in ES by Alejandro Morellón Mariano,
Other translations
Mentor

Marta Eloy Cichocka

Proofread

Marta Pustuła

Published in edition #2 2019-2023

Ptaki zwiastujące przyszłość

Translated from ES to PL by Katarzyna Górska
Written in ES by Alejandro Morellón Mariano

Wygląda na niemożliwe wręcz połączenie sowy, nietoperza, pingwina i szopa pracza; ma niebieską sierść, duże i czerwone oczy, żółty dziób, a zamiast rąk – dwa małe skrzydła ruszające się po uruchomieniu.

– Wszystkiego najlepszego z okazji urodzin, mówi ona.

Noa uważa zakup za trafiony, mimo że nieco przekroczył jej budżet. Potrzebowała dziesięciu kieszonkowych, żeby uzbierać pieniądze, ale teraz, widząc jego radość, cieszy się, że zrezygnowała z kina, wesołego miasteczka, a nawet piątkowych kręgli z przyjaciółkami.

Daniel trzyma zabawkę, jakby była żywym stworzeniem, starając się wyczytać coś z jej oczu. Noi przychodzi do głowy, że właśnie tak patrzą rodzice na swoje nowo narodzone dzieci, z tą samą niewypowiedzianą kruchością, z pełną czci obawą.

On jeszcze przez chwilę obserwuje maskotkę, po czym odkłada ją na ziemię i naciska jedno z uszu, aby uruchomić system.

– Cześć, Furby.

Zabawka mruga oczami i stawia kilka kroków naprzód, po czym otwiera dziób; najpierw słychać metaliczny dźwięk, a potem głos:

ZOSTAŁO SIEDEMSET OSIEMDZIESIĄT OSIEM MILIONÓW SEKUND DO KOŃCA LUDZKOŚCI

Noa i Daniel patrzą na siebie pytająco. Między nimi i naokoło nich nieprzemijalna przyroda, ciemna i elektryzująca; jakiś dystans, ale również swoistego rodzaju bliskość, której nie potrafią wyjaśnić słowami. Głos zaklęcia, głos przeczucia.

– Furby, o czym ty mówisz?

Ona przelicza sekundy przy użyciu kalkulatora w zegarku, po czym podchodzi do zabawki.

– Chcesz powiedzieć, że do końca świata zostało jakieś dwadzieścia pięć lat? O to chodzi?

Maskotka potrząsa skrzydłami, a jej oczy nabierają białej jasności. Z postawionymi uszami ostrzega ich przed triumfem ultraprawicy, represjami ze strony państwa, kryzysami ekonomicznymi, pandemiami, superbakteriami, wypalaniem lasów, zmianą klimatu, utratą bioróżnorodności, wymieraniem gatunków, wojnami spowodowanymi głodem i masowymi migracjami, płotami granicznymi, drutem kolczastym i murami z betonu, walką o wodę pitną, powszechną zagładą, ludobójstwem, eksterminacją całych populacji, lamentem i krzykiem, cierpieniem i śmiercią, niedożywieniem, ciemnością nocy pozbawionych księżyca przyszłości, hekatombami, brakiem kontroli nad elektrowniami atomowymi i spustoszeniem popromiennym, infekcjami, zarazą, modyfikacją mięsa, kataklizmami, serią wybuchów wulkanicznych, meteorytami, rozbłyskami słonecznymi, nowym zlodowaceniem, supernowymi, czarnymi chmurami, które przykryją niebo, przynosząc zimno i smutek, kwaśnymi deszczami i popiołem na umarłych ciałach. Potem zabawka milknie, cofa się kilka kroków i zamyka oczy, symulując sen.

Tak jak przeczuwa się pewne prawdy absolutne, tak Noa i Daniel akceptują w tym objawieniu wiedzę niepodważalną. Od tego momentu nawiązuje się między nimi sekretne porozumienie; zaczynają szukać schronienia w tajemnicy, w ciszy poprzedzającej zwiastowanie. Postanawiają słuchać dalej, podczas przerw szkolnych.

Maskotka potrafi też tańczyć, śpiewać, mruczeć, domagać się jedzenia, zamykać oczy, udając ziewanie, jednak przy wielu okazjach – w kryjówce na końcu boiska albo pod szkolnymi ławkami – opowiada im o poczuciu czasu i przestrzeni pozaziemskiej, matematyce wszechświata, początku cywilizacji, hiperświadomości kosmologicznej, powstaniu religii, inteligencji organizmów mieszkających poza układem słonecznym, granicach rzeczywistości, zjawisku rotacji planet.

Noa i Daniel stają się nierozłączni i melancholijni zarazem. Izolują się od reszty i odmawiają udziału w jakichkolwiek zajęciach pozaszkolnych, jakiejkolwiek czynności niezwiązanej ze zgłębieniem wiedzy tajemnej. Kiedy kończą liceum, rezygnują z dalszej nauki i wynajmują wspólny pokój za pieniądze rodziców. W mieszkaniu krąży plotka, że są rodzeństwem i uprawiają kazirodztwo, ale ich to nie obchodzi.

Obchodzi ich tylko to, co mówi zabawka.

Każdej nocy siadają we dwójkę przed Furbym, jak za pierwszym razem, jednak z czasem język i ruchy maskotki ulegają zmianie. Tworzy coraz bardziej profetyczne przestrzenie i gorączkowo porusza skrzydłami nietoperza, oczy od lewej do prawej, w górę lub dół. Plastikowy pyszczek dalej wygłasza proroctwa, z których część zdążyła się już spełnić: osuwiska i pęknięcia w płytach tektonicznych, zanieczyszczenie powietrza, fanatyzm, brutalność, instytucyjna niekompetencja, straty w ekosystemach, katastrofalne awarie, niedobór zasobów, szerzenie się chorób śmiertelnych, superwulkany, niekontrolowane pożary, rozładowania atmosferyczne zdolne zasnuć niebo na całe tygodnie, miliony zwłok pod ziemią i na jej powierzchni, ich rozkład. Ale mówi również o pierwszych posthumanistycznych formach życia, drzewach, które wyrosną na zatrutej glebie, stworzeniach, które powstaną w kałużach odpadów nuklearnych, torując sobie drogę wśród błota, tworząc ekosystemy obojętne na zamierzchłą ludzkość. Opowiada im o nowej roślinności, w nigdy wcześniej niewidzianych chromatycznych barwach, o dźwiękach, które zostaną usłyszane po raz pierwszy w historii czasu, o kolejnych cywilizacjach, które przetrwają na planecie tysiące lat, o nowych formach języka, o powiązaniu ultrasensorycznym, o rozwoju ich architektury, ich polityki, ich systemu myślowego, ich filozofii, ich dokonaniach naukowych, rodzajach materii, z jakiej powstaną obiekty przyszłości, o muzycznej koncepcji wszechświata, o odkryciach międzygalaktycznych, o komunikacji międzygatunkowej, o okresie między tym, co nadejdzie, a tym, co niedługo przeminie.


Pewnego dnia, wśród szlochów i ataków paniki, Noa postanawia wrócić do domu rodziców i rozstać się z Danielem. Ich wspólna tajemnica ginie wśród nowych wizji, z pomocą terapii i leków, i rozpuszcza się w świadomości wraz z upływem lat. Odwracają się od spustoszenia, otaczają się innymi ludźmi i udają zmartwienia, których wcale nie mają.

Chronią się w rutynie, życiu domowym, instynktownie akceptując więzi społeczności. Każde z nich zakłada rodzinę: on ma dwójkę dzieci i psa o imieniu Troilo; ona ma dyslektyczną córkę i trzy bezimienne koty. Remontują swoje domy, płacą rachunki i odkrywają nowe rozrywki, jednak nigdy nie zapominają o prawdzie i przyszłości. Często jakaś banalna rzecz im o tym przypomina. Aż któregoś ranka jedno dzwoni do drugiego:

– Zrobimy to jeszcze raz?

– Tak.

– Po tylu latach?

– Już dłużej nie wytrzymam.

– Czyli… nadal pamiętasz?

Brak jest odpowiedzi i wcale jej nie trzeba. Kiedy się spotykają, u Noi widać worki pod oczami, a Daniel jest tak szczupły, że wygląda, jakby zaraz miał zemdleć. To ona wpadła na pomysł, żeby zobaczyli się w parku niedaleko ich dawnej szkoły.

– Jestem strasznie nostalgiczna – mówi Noa, po czym chwytają się za ręce i kiwają głową.

– Ile zostało?

– Jakieś pięć lat.

– Robimy to?

– Tak.

– Kiedy?

– Teraz.

Daniel wyjmuje go z plecaka i stawia na ziemi, pośrodku. Patrzą na siebie, a potem na niewłączoną zabawkę. Słońce powoli znika w oddali, a czarny dym unosi się z wielu kierunków naraz, kłębiąc się, a potem rozrzedzając na niebie.

– Cześć, Furby.

More by Katarzyna Górska

Notatki z życia Frances Donnell

Prolog W 1945 roku Frances Donnell – pisarka i uznana hodowczyni ptactwa – przyszła na świat w Stanach Zjednoczonych. W 1983 sfałszowała własną śmierć, udając, że umiera na toczeń – chorobę, z którą się borykała od młodości. Kilka miesięcy później okazało się, że to tylko plotka. Po pewnych kontrowersjach, do których jeszcze wrócimy, Frances na wiele dekad pozostała osobą anonimową. Już w wieku XXI, przygnieciona ciężarem choroby, która nie przestawała trawić jej ciała, przybyła do Hiszpanii. Zawsze powtarzała, że opuściła swój kraj, gdy zrobiła się za stara, żeby siadać do pisania. A przecie...
Translated from ES to PL by Katarzyna Górska
Written in ES by Adriana Murad Konings

Zmiana zdania

Maixa radzi, żebym wymawiała wyraźnie wszystkie sylaby, nie siliła się na londyński akcent, nie zatrzymywała się za długo przy części teoretycznej, sprawdziła przed rozpoczęciem obrony sprzęt komputerowy, była korna, zapisała sobie pytania i sugestie komisji i zaprosiła ich na obiad w restauracji z zamkniętym menu. June uważa, że pomysł z restauracją jest do bani i sugeruje catering na wydziale, cytat Webera, połówkę valium do śniadania i podwózkę do Gasteiz. Przystaję na bibliografię i transport. Ruszamy z Bilbao z moją mamą, kuzynką i chłopakiem, ściśnięci na tylnym siedzeniu, z migocącą la...
Translated from ES to PL by Katarzyna Górska
Written in ES by Aixa De la Cruz Regúlez

Pochwała huraganu

Zawsze sprawiała mi przyjemność przemoc tego, co codzienne: na przykład szklanki tłuczonej w ciemności. Czasem się zastanawiam, czy to wspomnienie naprawdę jest moje. Przeżywam tę scenę na nowo z niepowstrzymaną wręcz radością: przedmiot upada i rozbija się, a potem słychać potworny hałas i chór głosów w środku nocy. Moja matka włącza światło, żeby oświetlić porozrzucane kawałki. Jej otwarta dłoń zawieszona w powietrzu, tuż nade mną. Odgłos wymierzanego policzka, który w niczym nie przypomina dźwięku uderzającego o podłogę szkła, i nagły przebłysk świadomości, że wszystko jest częścią tej same...
Translated from ES to PL by Katarzyna Górska
Written in ES by Alejandro Morellón Mariano

Zawsze mieszkałyśmy w tej wiosce

Zmieniłyśmy skórę. To właśnie mówię sobie przed lustrem z tafli wody oferowanym nam przez kamienny żłób. We wsi nie ma już krów, dlatego to karmidło jest nasze, jak niemal wszystko, co nas otacza. Nasze i nikogo więcej. Spuścizna tych, które bytują i się buntują. Moja córka, z resztkami błota i suchymi liśćmi we włosach, wczepia się w moje ciało jak zwierzątko. Wózka nie używamy już od dawna – na wyboistych drogach jest bezużyteczny – a moje mięśnie dostosowały się do niej, do jej wagi i kształtów, nabierając nowych form, atletycznych, niewyobrażalnych. Nie jestem już szczupłą kobietą. Jestem ...
Translated from ES to PL by Katarzyna Górska
Written in ES by Aixa De la Cruz Regúlez

Wszystkie zwierzęta polne

Tego ranka, jak zwykle, obudziła się głodna. Kwakanie kaczek przelatujących nad dachem odbiło się echem od ścian sypialni i dziewczynka uniosła się na łóżku. Ptaki przybyły do domu babci z daleka, może nawet z innego kontynentu, machając skrzydłami. Pewnego dnia po prostu przestała chodzić do szkoły i przywieziono ją tutaj, do babci, która mieszkała obok jeziora, kilka kilometrów od najbliższego miasteczka. Nikogo nie obchodziła. Jej rodzice pragnęli prywatności, albo pracowali, tam w mieście, nie wiadomo dokładnie. Nie miała za to wątpliwości co do burczenia w żołądku każdego ranka, ale równi...
Translated from ES to PL by Katarzyna Górska
Written in ES by Adriana Murad Konings
More in PL

Spotkanie po latach

Gotowe. Zabrałem bagaż, garnitur w pokrowcu, łyżkę do butów i oddałem klucz. Do domu mam sześć godzin jazdy samochodem, ale droga powrotna trwa krócej. Opuszczam szybę i z głową wystawioną przez okno przemierzam coraz szybciej główny bulwar miasta. Ostudzone przez wieczór i prędkość powietrze smaga mi policzki, przywodząc na myśl szorstkość gąbki do demakijażu. Mam wrażliwą cerę i nie znoszę zabiegów, którym są poddawani prezenterzy wiadomości, by nie wyglądali na ekranie jak księżyc w pełni – aplikuje się im na twarz warstwę pudru, która jest później zeskrobywana tymi kosmatymi gąbkami. Kiedy...
Translated from RO to PL by Olga Bartosiewicz-Nikolaev
Written in RO by Alexandru Potcoavă

Nadejście

Sprawy przybrały dziwny obrót pewnego niedzielnego sierpniowego poranka, kiedy pierwsi przechodnie przemierzający plac Parvis Notre-Dame – pracownicy okolicznych bistr – dostrzegli jakiś bliżej nieokreślony obiekt, coś, co wyglądało jak gigantyczny pocisk ułożony na ziemi z czubkiem skierowanym w stronę katedry i denkiem w stronę prefektury policji. Na pierwszy rzut oka pocisk mierzył około dwudziestu metrów długości i pięciu metrów średnicy. Barmani i kelnerzy podchodzili bliżej z zaciekawieniem, okrążali obiekt, po czym wzruszali ramionami i wracali do swoich restauracji. Tak to wyglądało ko...
Translated from RO to PL by Olga Bartosiewicz-Nikolaev
Written in RO by Alexandru Potcoavă

Very Important Person

Znów cały dzień wgapiałem się w błyszczące cyfry nad windą. 8… 7… 6… 5… 4… 3… 2… 1…       – Dzień dobry, panie Seljak.       Zawsze go witam, wszak wykonuję swoją pracę profesjonalnie. Odpowiada mi milczeniem, on też jest profesjonalistą. Kiedy mam szczęście, na jego kamiennej twarzy pojawia się zmarszczka. Jeśli ma dobry dzień, unosi prawą brew, jakby chciał mi powiedzieć: „Wiem, że tu jesteś, ale ja działam po dyrektorsku”.       Ileż to razy mówiłem sobie, że zostawię go w spokoju. Że na ignorowanie odpowiem ignorowaniem. Ale moja mama nauczyła mnie, że wobec ludzi w garniturach i krawatach...
Translated from SL to PL by Joanna Borowy
Written in SL by Andraž Rožman

Flamaster

Na początku rozmowy Robert siedzi na sofie sam, na lewo od plamy, którą Sven zrobił kilka miesięcy temu czerwonym flamastrem. Chce wiedzieć, jak się czuję, czy apteki i sklepy są otwarte, czy mam wszystko, a może czegoś potrzebuję, i co zrobię, jeśli coś się stanie. Dobrze, otwarte, mam, nic się nie stanie. Codziennie pyta o to samo, a ja każdego dnia odpowiadam to samo. Po siedemnastej nic się tu nie dzieje. Lockdown jest właśnie po to, żeby nic się nie działo – ciśnie mi się na usta, ale milczę, tak będzie lepiej. Robert mówi, że chce mu się pić, i wstaje po szklankę wody. Autobusy nie kursu...
Translated from SR to PL by Aleksandra Wojtaszek
Written in SR by Jasna Dimitrijević

Esmeralda, Presja, presja

Esmeralda Świece zamiast lamp. Wiadra zamiast klozetów. Poronienia przypadkowe, legalne i powszechne. W średniowieczu odbywał się właśnie kolejny domowy poród. Dziewczynka na szczęście przyszła na świat żywa, a przy tym okazała się pierwszym niemowlęciem o niebieskich oczach. Po raz pierwszy na powierzchni ziemi i pod błękitnym sklepieniem nieba zrodził się odcień właściwy temu, co na górze, a nie temu, co na dole. Pierwszy cud estetyki. Brązowe i/lub czarne oczy całego królestwa nigdy nie widziały niczego podobnego. Kobieta wyszła na ulicę. W jednej ręce niosła organiczne warzywa, a w dru...
Translated from PT to PL by Gabriel Borowski
Written in PT by Luis Brito

Samochód ze starożytnej Grecji

Był upalny czerwcowy dzień – tyle że w owych stronach ten czas w roku nazywano nie czerwcem, ale thargelionem albo skirophorionem. Dwaj mężczyźni opuścili mury Aten i, dyskutując z ożywieniem, wyruszyli na przechadzkę wzdłuż rzeki Ilissos. Głównym tematem ich rozmowy była miłość. Młodszy z mężczyzn niósł pod pachą zapis pewnej mowy poświęconej tezie, że miłość jest złem; sam w to zresztą wierzył. Starszy w głębi ducha nie zgadzał się ze swoim towarzyszem, choć podniecała go żarliwość wywodu rozmówcy. Dlatego kiedy zatrzymali się pod rosłym jaworem, umościł się w trawie i zgodził się, żeby upa...
Translated from CZ to PL by Agata Wróbel
Written in CZ by Ondrej Macl