View Colofon
Original text "Cambiar de idea" written in ES by Aixa De la Cruz Regúlez,
Other translations
Mentor

Lisa Thunissen

Proofread

Stefanie Liebreks

Published in edition #2 2019-2023

Van gedachten veranderen

Translated from ES to NL by Joep Harmsen
Written in ES by Aixa De la Cruz Regúlez

Maixa raadt me aan om duidelijk te articuleren, maar zonder Britse-kostschoolaccent, om niet te lang bij het theoretisch kader te blijven hangen, om te controleren of de apparatuur werkt voordat ik aan mijn verdediging begin, om me bescheiden op te stellen, om aantekeningen te maken van de vragen en opmerkingen van de commissieleden en om ze uit te nodigen om een hapje te gaan eten in een café. June vindt een café wel erg armoedig en suggereert catering op de faculteit, een citaat van Weber, een half bromazepammetje bij het ontbijt en een ritje in haar auto naar Gasteiz. Ik ga in op het citaat en de lift.

We vertrekken vanuit Bilbao met mijn moeder, mijn nicht en mijn vriendje op de achterbank gepropt, terwijl het lampje van de reservetank knippert, de stress oploopt en iedereen door elkaar heen praat. Niet gek dus dat we het tankstation aan de A8 voorbijrijden. Tijdens een paar zeer gespannen kilometers wordt het steeds waarschijnlijker dat we langs de kant van de snelweg stranden en ik ontdek dat het me niets uit zou maken. Het kan me niet schelen of we wel of niet aankomen, of ik wel of niet promoveer. Die onverschilligheid zie je meteen. Ik, die zelfs hakken aantrek als ik naar een kroeg ga met zaagsel op de vloer, ben de slechtst geklede persoon in de zaal, mijn haar is vet en er zit nog slaapzand in mijn ooghoeken.

Dat maakt allemaal niet uit want het is al geweest.

Mijn onverschilligheid komt voort uit een temporele paradox: ik begeef me in een herinnering.

Er is één moment waarop het script scheuren vertoont, de befaamde faultlines van Alan Sinfield – pagina 367 van de bibliografie –, en dat is wanneer de hoogleraar, de enige man in de promotiecommissie en de voorzitter, het woord neemt. Hij begrijpt het hoofdstuk niet waarin ik de impact analyseer die het Abu Ghraib-schandaal heeft op het beeld van gewelddadige vrouwen, terwijl dat het enige hoofdstuk is waar ik mijn eigen ideeën inbreng. Meteen na nine eleven maakte het Amerikaanse conservatisme gebruik van de verwarring door tekeer te gaan tegen het feminisme dat uitgaat van gelijkheid tussen man en vrouw. De Verenigde Staten waren aangevallen omdat hun vijanden hen als zwak zagen, omdat mannen zich niet meer als mannen gedroegen. In series uit die tijd zie je een terugkeer naar traditionele genderrollen, save the cheerleader, save the world, met helden die geïnspireerd waren op westerns zoals Jack Bauer en weerloze, onnozele vrouwen. Maar hoe verder we ground zero achter ons laten, hoe meer deze tendens omslaat. Er is een periode aangebroken die gekenschetst wordt door vrouwelijke personages, vrouwen met samoeraizwaarden, vrouwen met FBI- en CIA-badges, die binaire normen doorbreken door het beste van twee werelden te verenigen. Vrouwen kunnen tegelijkertijd hoofden afhakken en moeder zijn, ze zijn androgyn en grijpen ook terug op de alom verguisde vrouwelijke intuïtie, zonder dat dat voor kortsluiting zorgt.

Ik vertel de voorzitter dat heldinnen pas erg laat zijn opgedoken in actiefilms en -series, omdat het essentialistische discours altijd onze inherente passiviteit en zachtaardigheid heeft verkondigd. Tot onderofficier Ripley haar opwachting maakte, waren de enige gewelddadige vrouwen op het witte doek afstammelingen van Medea, monsters uit horrorfilms. Er is zelfs een tak van het feminisme die uitgaat van deze vooroordelen. Dat is het feminisme dat het altijd heeft over vrouwenquota, alsof met meer vrouwen de politiek of het leger automatisch beschaafder zouden worden, alsof het allemaal heiligen zijn en hun deugd besmettelijk is. Dat is het feminisme waar ik me aan erger, en toen de beelden van de martelingen in Abu Ghraib uitlekten kreeg het een zware klap te verduren. De Amerikaanse samenleving was niet in shock omdat haar militairen gevangenen martelden, maar omdat ook de vrouwelijke soldaten dat deden. De foto’s waarop Sabina Harman en Lyndee England lachend naast een berg naakte Irakezen poseren werden iconisch. Het enige positieve dat is voortgekomen uit die verschrikkelijke beelden is dat de aangeboren waarden van beide seksen ter discussie werden gesteld, meneer de voorzitter, en zo de weg werd vrijgemaakt voor hybride figuren zoals de personages die ik in het laatste hoofdstuk analyseer.

Meneer de voorzitter wenst niet met mij in debat te gaan, zegt hij, maar toch houdt hij zijn mening niet voor zich. ‘Elke keer als een van die schrijfsters die u citeert begint over dat er geen verschil is tussen mannen en vrouwen krijg ik de neiging om een collecte te houden zodat ze geneeskunde of biologie kunnen studeren. En zo is dat.’

De stilte die voorafgaat aan mijn antwoord ruikt naar bloed, naar de mogelijkheid van bloed. Maar ik laat de kogel langs mijn oor fluiten en incasseer het commentaar met de charme van een deelneemster aan een missverkiezing.

De promotiecommissie komt de zaal weer binnenlopen na beraad, terwijl ik hier, in het heden waar ik deze woorden schrijf, wacht op de uitspraak in de zaak van de verkrachting tijdens de San Fermín-feesten. In het heden waar ik schrijf ben ik veel zenuwachtiger dan in de tekst, waar ik bloemetjes zit te tekenen in wat het laatste notitieblok van mijn studentenleven zal zijn en niet in de gaten heb dat iedereen wacht tot ik iets doe. Maixa blijft haar keel schrapen totdat het haar lukt mijn aandacht te trekken. Haar ogen vallen bijna uit hun kassen en ze wappert met haar handen als een techno-dj vlak voordat de beat dropt. Eindelijk snap ik het. Dit is een rechtszaak en als ik niet opsta, krijg ik mijn straf niet te horen. Ik volg het protocol en doe alsof ik verbaasd ben dat alles gaat zoals verwacht, dat ze me feliciteren en mijn bul tekenen en me welkom heten in deze nieuwe club inclusief nieuwe aanspreekvorm, tot de dood ons scheidt. Voor altijd Dr. De la Cruz.

Wat nu.

Maixa stuurt me een link naar een onderzoek over geestesziekte onder promovendi en onderzoekers. June helpt met het papierwerk voor het aanvragen van een bijstandsuitkering. Maixa raadt me aan om mijn dissertatie op te splitsen in vier of vijf artikelen en ze in vakbladen te publiceren terwijl June eerder vindt dat ik mijn dissertatie als monografie moet uitbrengen. Beiden waarschuwen ze voor de existentiële crisis die me te wachten staat en ik zeg dat ik daar niet bang voor ben omdat ik een plan heb, een plaatsvervangend plan. Als je het ene gat met het andere kunt stoppen, dan vul je de leegte waarin je belandt na een doctoraalscriptie met een roman, of iets wat lijkt op een roman, iets wat je eerder memoires zou noemen, hoewel de gedachte aan een biecht me meer aanstaat, zoals de biechten van misdadigers, die in het Engeland van de achttiende eeuw rondgingen. Hebben jullie daar nog nooit van gehoord? Dat waren pamfletten die door de kerk werden gedrukt met het doel de bevolking op te voeden en te waarschuwen, en waarin het criminele levensverhaal van ter dood veroordeelden werd beschreven. Sommige theoretici beweren dat die pamfletten een grote rol hebben gespeeld bij de opkomst van de roman, omdat lezers altijd meer wilden maar er niet genoeg schurken waren om aan de vraag te voldoen, waardoor professionele schrijvers in het gat sprongen. Zien jullie wel, de biecht is de oorsprong van ons vak. Misschien is het omdat ik ben opgegroeid in een seculiere omgeving, maar voor mij klinkt schuld niet zo angstaanjagend. Schuld is het materiaal waarmee poëtische rechtvaardigheid kunt boetseren, de straf voor leed dat verjaard of niet erkend is. Enfin, dat is het idee: mijn levensloop, die dertig jaar aan kleine vergrijpen, navertellen om te laten zien dat haast alles waar ik me voor schaam paradoxaal genoeg te maken heeft met misogynie.

June is allang opgehouden met luisteren. Maixa beoordeelt mijn plan met een zucht. Ze vraagt naar voorbeelden van mijn misdragingen tegen vrouwen en ik vertel haar over een Erasmusstudente die ik naar de toiletten van een kroeg meelokte met de smoes om samen drugs te nemen en hoe ik, toen we eenmaal binnen stonden, haar vroeg om seks met mij te hebben in ruil voor drugs; over hoe ik Milena alleen achterliet in een situatie die me gevaarlijk leek terwijl ze me smeekte om haar niet in de steek te laten; over de vriendin van Manu, die ik zo erg moet hebben lastiggevallen dat ze niet meer op mijn berichtjes reageerde… Ze onderbreekt me voor ik klaar ben met mijn lijst.

Het is niet hetzelfde als jij het doet als wanneer een man het doet.

Ik zeg ook niet dat het hetzelfde is. Ik zeg dat het net zo verwerpelijk is.

Dat betwijfel ik.

Het is begin oktober 2017, wat betekent dat het niet lang meer zal duren voordat de zaak-Harvey Weinstein losbarst en de hashtag #MeToo onze Facebooktimelines en Twitterfeeds beheerst. De tweet die de kettingreactie teweegbrengt zal worden gepost op de vijftiende en ik zal het fenomeen ontdekken op de negentiende, wanneer de eerste kritische stemmen binnen het feminisme opkomen die het bijvoorbeeld jammer vinden dat de getuigenissen altijd van de slachtoffers moeten komen en eisen dat de daders nu eens een keer naar voren stappen. Ik zal dat initiatief steunen door het goede voorbeeld te geven en te erkennen dat ook ik vrouwen heb lastiggevallen, maar het zal niet in me opkomen om ook zelf een aanklacht te doen, ik zal nog steeds niet die denkbeeldige lijn zijn overgestoken die me op school van de meisjes scheidde, noch zal ik de betekenis van seksueel geweld tegen vrouwen hebben begrepen, de disciplinerende functie ervan. Ik zal mijn kleindochters moeten vertellen dat ik meedeed aan #MeToo in travestie. Ik vind het makkelijker om een bekentenis af te leggen dan een getuigenis, makkelijker om dader te zijn dan slachtoffer, want ik blijf kiezen voor de winnende kant van dezelfde munt: tussen vaderland of de dood, vaderland, tussen orde en chaos, dat kun je wel raden.

‘Wat vind jij ervan, June?’

June sluit zich wél aan bij de collectieve aanklacht, en post op Facebook een lijst met al het onrecht waarover ze nooit heeft willen praten, maar nu het verzameld en opgeschreven is zal het aan het oppervlak komen als kneuzingen die gloeien als je ze aanraakt, als een beschermend harnas. In het voorbeeld waarmee Freud trauma toelicht, overleeft een man een aanrijding met een trein en loopt hij ogenschijnlijk ongeschonden naar huis, maar eenmaal veilig thuis worden de eerste tekenen van zijn mankheid zichtbaar. June staat op het punt om thuis te komen, op het punt om alle littekens in haar lichaam vol littekens te doorvoelen en ze net zo uitdagend en trots aan de buitenwereld te tonen als Zuriñe toen ze mij de hare liet zien. Maar daar zijn we nog niet; ze is nog steeds die vriendin die tandenknarsend van je houdt omdat ze het niet verdraagt in de spiegel te kijken.

‘Als je een roman over schuld gaat schrijven, kun je maar beter iets ergers op je kerfstok hebben.’

More by Joep Harmsen

Aantekeningen over het leven van Frances Donnell

Proloog In 1945 werd Frances Donnell, schrijfster en bekend vogelkweekster, geboren in de Verenigde Staten. In 1983 veinsde ze te zijn overleden aan lupus, de ziekte waardoor ze al sinds haar jeugd werd geteisterd. Maanden na haar gesimuleerde dood ontdekte men dat het slechts een verzinsel was geweest. Na kortstondige ophef, waarover te zijner tijd meer, speelde Frances’ leven zich enkele decennia af in de anonimiteit. We spreken inmiddels over de eenentwintigste eeuw, toen ze aankwam in Spanje, en het ergste van haar ziekte, die zich alleen maar verder had verspreid in haar lichaam, achter ...
Translated from ES to NL by Joep Harmsen
Written in ES by Adriana Murad Konings

Ode aan de orkaan

Ik heb altijd genoten van het geweld in het alledaagse: bijvoorbeeld een glas dat breekt in het donker. Soms vraag ik me af of deze herinnering wel echt van mij is. Ik kan mijn blijdschap amper bedwingen als ik de scène opnieuw voor me zie: het object dat valt en uiteenbarst en een dof geluid maakt en dan het geroezemoes van stemmen midden in de nacht. Mijn moeder drukt op het lichtknopje, waardoor het mozaïek van scherven oplicht. Haar geopende hand hangt in de lucht, boven mijn hoofd. Het geluid van de klap dat in niets lijkt op het geluid van het glas op de vloer en het gevoel te begrijpen ...
Translated from ES to NL by Joep Harmsen
Written in ES by Alejandro Morellón Mariano

Alle dieren van het veld

Zoals gewoonlijk werd ze die ochtend hongerig wakker. Het gekwaak van de eenden die over het dak fladderden trilde door in de muren van de slaapkamer en het meisje ging rechtop in bed zitten. De eenden waren van ver naar het huis van oma komen vliegen, misschien wel van een ander continent. Van de ene op de andere dag hoefde ze niet meer naar school en werd ze naar daar gestuurd, naar haar oma, die naast een meer woonde, kilometers van het dichtstbijzijnde dorp. Het kon niemand iets schelen. Haar ouders wilden meer tijd voor elkaar, of hadden het druk met werk, daar in de stad, dat was niet he...
Translated from ES to NL by Joep Harmsen
Written in ES by Adriana Murad Konings

We hebben altijd in dit dorp gewoond

We zijn verveld. Dat zeg ik tegen mezelf in de spiegeling van het water dat in de trog staat. Er zijn geen koeien meer in het dorp, dus deze drenkbak is van ons, zoals bijna alles om ons heen. Van ons en van niemand. Nagelaten aan wie blijft en zich verzet. Mijn dochter, die stukjes dode bladeren en modder in haar haren heeft, klampt zich aan mijn lichaam vast als een klein dier. De kinderwagen hebben we al lang niet meer gebruikt omdat dat geen doen is op de stenen paden en mijn spieren hebben zich aangepast aan haar, aan haar gewicht en vorm, en hebben nieuwe, atletische, ondenkbare vormen a...
Translated from ES to NL by Joep Harmsen
Written in ES by Aixa De la Cruz Regúlez

Vogels die de toekomst zingen

Hij lijkt een onmogelijke kruising tussen een uil, een vleermuis, een pinguïn en een wasbeer, en heeft een blauwe vacht, grote rode ogen, een gele snavel, geen handen maar twee kleine vleugels die bewegen als je hem aanzet. Gefeliciteerd met je verjaardag, zegt ze. Noa heeft geen spijt van haar aankoop, ook al was hij iets boven haar budget. Ze heeft haar zakgeld tien weken lang opzij moeten leggen om het geld bij elkaar te krijgen, maar nu ze ziet dat hij zo enthousiast is, is ze blij dat ze de bioscoop, het pretpark en zelfs het bowlen met haar vriendinnen op vrijdagen ervoor heeft opgegev...
Translated from ES to NL by Joep Harmsen
Written in ES by Alejandro Morellón Mariano
More in NL

Een paar verdwaalde minuten

De dag begint eerder dan ik had gedacht. Ik had de wekker gezet om vier voor zes. Daar had ik verschillende redenen voor. Ik wilde tijd hebben voor mijn vroegeochtendmeditatie en ook om dertig minuten te kunnen wachten zodat de pil die mijn schildklierfunctie verbetert al begint te werken voor mijn kopje koffie en ik daarna kan beginnen aan een reeks oefeningen die de vetverbranding aanzwengelen doordat ik mijn spieren aanspan met behulp van niets meer dan mijn eigen gewicht, zonder dat ik in de tussentijd vergeet de boiler aan te zetten aangezien het zo’n vier uur duurt om het water op te w...
Translated from RO to NL by Charlotte van Rooden
Written in RO by Cristina Vremes

Een lichaam opzetten

Er zitten hele werelden onder onze huid. Tenminste, als je de illustraties mag geloven. Soms weet ik het niet zeker. Ik pak mijn sleutelbeen vast. Het steekt naar buiten als je je schouders optrekt. Dat doe ik vaak. Het sleutelbeen is een stevig botje, maar dun. Ik zou het kunnen breken. Misschien niet met mijn blote handen, maar als ik iets zwaars ertegenaan sla, dat massieve stenen beeld bijvoorbeeld, dan zeker. Er is niet veel nodig om uit elkaar te vallen. Je hoeft je maar één keer te verslikken en het is gebeurd. Waar blijven de propjes die het verkeerde gat in schieten? Voorbij de amande...
Written in NL by Nikki Dekker

(geen titel)

Sinds de kinderen waren geboren, of misschien wel sinds ik mij op sociale media begaf, of evengoed sinds ik vanwege mijn werk genoodzaakt was op een heldere en uitnodigende manier te communiceren, om dus aan bekende dingen te refereren in plaats van ze zelf te verzinnen, verdeelde ik mijn tijd in echte tijd, namelijk die waarover ik mezelf in mijn echte taal kon vertellen, en valse tijd, die waarin ik moest spreken in categorieën, binnen registers of door gedrag te imiteren. In romans las ik van vastberaden en wilskrachtige mannen die om vier uur ’s ochtends opstonden, een koude douche namen...
Translated from IT to NL by Sandra Verhulst
Written in IT by Arianna Giorgia Bonazzi

Cathedra of hoe je slagroom maakt

Sommige mensen dromen niet wanneer ze vliegen. Ze zakken weg in hun kunstleren stoel, trekken de grijze fleecedeken tot vlak onder hun kin, zetten een koptelefoon op hun hoofd en laten het zachte gebrabbel van een film met Eddy Murphy hun oren binnenstromen. Ze slapen zelfs, maar niets in hen maakt beelden aan. Geen enkele gedroomde, wonderlijke ervaring weet hun hersenen (die gevangen in hun hoofden in het vliegtuig razendsnel vooruit bewegen) te vinden. Hun slaap is even plat en uitgestrekt als de bovenkant van de wolken. Anderen dromen in vliegtuigen juist heftig en veel. Ze woelen in hun ...
Written in NL by Joost Oomen

Een suizen

Tijdens het laatste gedeelte van de reis had hij door het smerige raam van de trein de randen van de hemel gezien. Hij kwam een stukje overeind om ook aan de andere kant van de coupé te kijken en kwam daardoor in de buurt van de slapende man wiens gezicht achter het gordijn verborgen ging en die zijn rechterhand ferm op een kleine reistas op de stoel naast hem hield. Ja, door het raam aan zijn kant was hetzelfde te zien. Een compacte, paarsblauwe strook in een vlak evenwijdig aan een uitgestrekt veld vol met uitgedroogde graspollen. En aan de rand daarvan een helder lichtblauw, als een verre z...
Translated from RO to NL by Charlotte van Rooden
Written in RO by Lavinia Braniște

Het Romeinse Rijk in 100 data

9  11 september. Na een bloedige veldslag van meer dan drie dagen bij het  Teutoburgerwoud, in het noordelijke deel van Germanië, worden drie hele  Romeinse legioenen met aan het hoofd gouverneur Publius Quinctilius  Varus in de pan gehakt door een alliantie van Germaanse volksstammen  onder leiding van Arminius, hoofdman van de Cherusken. Het nieuws  van de nederlaag brengt een enorme schokgolf teweeg in Rome: Augustus  besluit alle manschappen terug te trekken uit de gebieden tussen de Rijn  en de Elbe, die in de jaren vanaf 12 v. Chr. veroverd waren door Drusus en  daarna Tiberius (de zonen...
Translated from IT to NL by Lies Lavrijsen
Written in IT by Fabio Guidetti