View Colofon
Original text "Zmiana" written in PL by Joanna Gierak Onoszko,
Other translations
Proofread

Stefanie Liebreks

Published in edition #2 2019-2023

De verandering

Translated from PL to NL by Charlotte Pothuizen
Written in PL by Joanna Gierak Onoszko

‘Gaat u maar met de lift, ik neem de trap wel,’ roept de jonge arts en stormt de trap af, traptreden overslaand. Hij moet er op tijd bij zijn.

Een paar weken eerder, nog tijdens het kraambed, meldde de moeder zich bij de kinderarts: de baby huilde onophoudelijk.

Bij het eerste consult kreeg ze te horen: ‘Geeft u hem maar eens goed te eten, dan zal hij wel kalmeren.’

In een andere kliniek zeiden ze: ‘Het zijn darmkrampjes. Laat gebakken gerechten staan, dan wordt uw melk beter en zal het kind niet meer zo tekeergaan.’

In een privékliniek barstte een arts in lachen uit: ‘Waarom zou hij niet huilen? Het is een baby!’

De kinderartsen maakten zich geen zorgen, maar het kind hield niet op met huilen. Daarbij begon de baby te draaien als een croissant. Hij strekte zijn arm naar zijn oor en zwaaide beide benen een kant op, als een slinger die in de lucht is blijven hangen.

‘Dat is niets. De baby probeert zijn favoriete positie uit de baarmoeder te vinden,’ legde een specialist uit. ‘Verplaatst u het bedje maar. De baby is op zoek naar natuurlijk licht. Zet u de wieg maar dichter bij het raam, dan draait hij vanzelf weer terug,’ adviseerde een ander.

‘Waarom zoekt u spijkers op laag water? U heeft zo’n prachtig hummeltje en dan doet u zo moeilijk. Relax,’ vond een derde.

Bij het onderzoek werden geen noemenswaardige afwijkingen vastgesteld – schreven de achtereenvolgende artsen eensgezind in het dossier.

Maar steeds als de baby wordt opgepakt, gilt hij.

* * *

Op een donderdag kijkt de moeder tijdens het wandelen in de kinderwagen en ziet dat de baby opeens heel erg scheel kijkt. De vrouw rent naar de dichtstbijzijnde praktijk, terwijl ze de hele tijd de baby in de gaten houdt. Ze zou zweren dat hij in nevel verkeert, het bewustzijn verliest, wegzakt, dus ze schudt steeds met de wagen en slaat de baby in het gezicht, om te voorkomen dat hij wegraakt. Ze wordt nagekeken door passanten, maar niemand doet iets.

In de praktijk lacht de kleine naar de arts en kirt vrolijk.

‘Er is volledig contact, er zijn geen afwijkingen te zien, u moet het zich ingebeeld hebben. Misschien zou u wat vaker uit moeten slapen?’ adviseert de arts en hij doet beleefd de deur open, ten teken dat het consult ten einde is. Op dat moment, in de deuropening, draait het lachende kind weer met zijn ogen. De moeder begint zo hard te gillen, dat de artsen uit de naburige spreekkamers aan komen rennen.


Iemand laat een ambulance bellen.

De ambulancemedewerkers praten niet veel met elkaar, ze onderzoeken. Een van hen laat zogenaamd terloops vallen: ‘We zetten de sirene aan, maar wees niet ongerust. Ik heb gewoon geen zin om weer in de file te staan.’

De moeder weet dat het niet waar is.

Op de spoedeisende hulp klinkt gedrein. Het is een jongetje van zes, misschien zeven jaar oud. Zijn zwijgende ouders houden zijn schokkende ruggetje vast.

‘Nee, nee, ik wil niet. Papa, alsjeblieft. Ik wil niet. Ik zal lief zijn, dat beloof ik. Ik wil hier gewoon niet weer zijn.’

Er loopt een oudere vrouw langs. Ze sjouwt een stretcher met zich mee, ze brengt weer de nacht door naast het metalen bedje van haar kleindochter.

In de wachtkamer wenden sommige vrouwen hun gezwollen gezichten af, sommige mannen verbergen hun gezicht in hun handen.

De ambulancemedewerkers roepen de dienstdoende arts.

* * *

Het onderzoek in de MRI-tunnel duurt een tijd, en de diagnostici bekijken aandachtig de zwart-witbeelden die het hoofdje van de baby plakje voor plakje laten zien.

‘We gaan opereren,’ deelt het afdelingshoofd mee. ‘Operatie op maandag, uiterlijk dinsdag. Jullie blijven in het ziekenhuis, regel alsjeblieft wat melk en slaapzakken.’‘U moet het toestemmingsformulier tekenen. Dat kunt u niet weigeren.’

Alleen moeders mogen op de afdeling blijven. Ze hebben bijna allemaal bolle buiken, ze zijn pas bevallen. Ze slapen naast elkaar, zij aan zij, in de ziekenhuiskeuken. Ze slapen op de vloer, bij de bak met etensresten.

Dit zijn de patiënten van een van de modernste instituten van Europa. Artsen brengen hier kinderen weer terug naar het leven met technologieën die elders niet beschikbaar zijn. Ondertussen is er op het toilet voor de ouders al drie weken geen zeep.

* * *

Op vrijdag is de baby al sinds de ochtend zeurderig en prikkelbaar. Hij heeft de hele nacht niets gegeten en wacht nu op nog een onderzoek dat bij de uitdijende documentatie gevoegd kan worden. Hij huilt en begint te hoesten. Hij hoest, wordt blauw, schuimbekt.

‘Hij stikt, mijn kind stikt!’ roept de moeder terwijl ze de gang op rent.

Een verpleegster komt kijken, maar ze wuift met haar hand: ‘Hij heeft zich verslikt in de thee. Met een holle hand op het ruggetje kloppen.’

‘Ik heb hem helemaal geen thee gegeven! Hij is nuchter. Hij stopt met ademen!’

De verpleegkundige gaat het reanimatieteam halen. Bebaarde mannen met een rood koffertje stormen de zaal binnen en schreeuwen dat iedereen naar buiten moet. Maar nu is het de moeder die schreeuwt dat ze helemaal nergens heen gaat, omdat niemand gelooft dat haar kind stopt met ademen.

Iemand roept dat er een arts moet komen. Het is vrijdagmiddag. De artsen hebben de ontslagen ingeleverd, de dossiers gesloten en gaan naar huis. Het ziekenhuis loopt leeg.

Een jonge dokter rent de zaal binnen. Twee, misschien drie seconden bevriest hij. Hij kijkt naar het gezicht van het kind en roept: ‘Alarm. Naar het operatieblok. Nu!’

De verplegers deblokkeren de wieltjes aan de metalen poten van het kinderbedje en duwen het naar de liften. Om deze tijd moet je lang wachten, want op alle verdiepingen is personeel klaar met werken en tientallen mensen staan in de rij om te vertrekken.

‘Gaat u maar met de lift, ik neem de trap wel,’ zegt de jonge arts en hij snelt een paar etages naar beneden, direct naar de operatiekamer.

* * *

‘Neemt u alstublieft afscheid,’ zegt de anesthesieverpleegkundige in de voorbereidingsruimte. Door het raam in de sluis is te zien hoe onder een enorme lamp, gehuld in een makkelijk te reinigen folie, een dozijn mensen in groene jassen in de weer zijn.

‘Morgen. Nu was er geen tijd, de dokter rende zo snel de afdeling af,’ legt de moeder uit.

‘Niet van de dokter. Van uw kind.’

* * *

De moeder en vader houden de wacht bij de operatiekamer. Ze drukken regelmatig op de intercom, maar de stem achter de deur zegt steeds: de operatie is in gang.

Er gaan een uur, twee uur voorbij en na weer een bel aarzelt de stem even. En zegt ten slotte: ‘Ik ben niet bevoegd om dit gesprek te voeren. U gaat op de afdeling met de arts praten.’

Wat voor nieuws kun je hierna verwachten?

De moeder en vader kloppen op de deur, maar niemand antwoordt. Ze doen de deur open, binnen staat de jonge arts die heeft geopereerd.

Hij ziet er anders uit dan toen hij naar de operatiekamer rende. Hij is minstens tien jaar ouder, zijn rug is gebogen. Zijn gezicht is grauw. Met zichtbare inspanning steunt hij met zijn vuisten op het bureau, alsof hij geen kracht heeft om te staan.

Hij is een verslagen bokser na een gevecht.

‘Luister. Het is goed gegaan. Hij leeft. En hoe het verder gaat, zullen we zien.’

De dagen die volgen is het echter helemaal niet goed. De baby herstelt niet. Hij tilt zijn armpjes niet op, hij wil niet eten, biedt geen weerstand. Hij geeft over en verzwakt.

Als de jonge dokter niet opereert, zit hij bij het bedje. Vermoeid hangt hij met zijn armen aan de stalen leuning, houdt de wacht. Hij verandert de medicijnen, doseringen en technieken. Geen enkel protocol werkt, de parameters blijven dalen.

Op een dag staat de dokter aan het voeteneinde van het bedje en prutst wat aan de vergrendeling. Hij doet de bodem een paar niveaus omhoog, zodat de baby met zijn hoofd naar beneden komt te liggen en zijn benen bijna tegen de muur. De dokter kijkt niet naar de monitoren, maar naar het gezichtje van de baby, dat snel warm, roze en levendig wordt.

* * *

In een jong lichaam gaat de littekenvorming snel. De wonden genezen goed, de resultaten worden normaal en na een tijdje kan de baby naar huis.

Er gaat een paar jaar voorbij en de buik van de moeder wordt weer rond.

* * *

Bij het nieuws over de zwangerschap kreunt de behandelend arts alleen: ‘Verdomme.’

Deze keer nemen de artsen de zorgen van de moeder serieus. Het consultatieteam bestaat uit negen man. De eerste weken feliciteert niemand hen, iedereen maakt zich zorgen. Ze zien het somber in met de belaste anamnese, en de behandelend arts zegt: ‘Dit is een nachtmerrie. U bent de nachtmerrie van elke arts.’

Tijdens het spreekuur staat er naast de medische documentatie altijd een glas water en een doos tissues klaar op het bureau. Tijdens de negen maanden worden vele onderzoeken verricht om aannemelijk te maken dat het tweede kind gezond ter wereld zal komen. Dat het in orde is, dat het nog altijd in orde is.

* * *

Een pulsoxymeter piept op de achtergrond, metaal knarst. Dan is het een tijd stil, de opererende artsen fluisteren iets, kreunen, grommen tegen elkaar. Een ligt boven de open buik van de patiënte, een ander graait in haar binnenste. Zo brengen twee sterke kerels nu een kind ter wereld.

Wanneer het allemaal voorbij is, legt de verpleegkundige een zak ijs op de buik van de moeder. De Apgarscore wordt ingevuld, maar de artsen brengen de baby naar een andere kamer om hem extra goed te onderzoeken. Later moeten ze erom lachen dat ze ten onrechte duizend angsten hadden uitgestaan.

Na een paar dagen is de map met documentatie dik, maar heel optimistisch. Er staan lange kolommen met uitslagen in en volledige epicrises uit de achtereenvolgende klinieken. Tussen de prints heeft iemand een onopvallend briefje van het laboratorium gestoken – met een stempel, maar zonder commentaar. De titer van de antilichamen staat erop aangegeven. Naast de driecijferige waarde heeft iemand met een balpen een pijl omhoog getekend.

* * *

Daar heeft de moeder genoeg aan. De arts in het instituut probeert haar eerst nog gerust te stellen: ‘Het is zeker een baarmoederinfectie, die waarden zullen na de geboorte dalen. Geen paniek.’

‘Zulke waarden zijn onmogelijk, ze zijn in strijd met de klinische toestand van het kind.’

Maar ook: ‘Laat u de onderzoeken met spoed nog eens doen.’

* * *

’s Nachts droomt de moeder dat ze op het strand staat en dat er aan de horizon een zwarte golf oprijst. Ze kan nergens heen, ze kan alleen maar toekijken hoe de golf naar de kust rolt. De moeder weet dat die haar zo zal treffen. Ze vraagt zich af hoe hard.

* * *

Het is net als een paar jaar geleden – ook al zijn het een andere baby en andere artsen.

In de achtereenvolgende spreekkamers krijgen de ouders te horen: ‘Het is niet nodig om meer onderzoek te doen, deze uitslagen zijn absoluut niet maatgevend.’

‘Je ziet toch zo dat er niets aan scheelt.’

‘U hoeft me niet te vertellen hoe ik met mijn patiënt moet opgaan.’

De moeder zegt dus niets, maar belt het ziekenhuis – hetzelfde ziekenhuis, waar vroeger de jonge dokter werkte die zich zo haastte.

Bij de spoedeisende hulp bekijkt de dienstdoende arts de documentatie, maar ze is vooral geïnteresseerd in het onopvallende papiertje. Ze kopieert het vele malen, brengt het naar andere artsen, belt het farmocokinetisch lab, waar ze weten hoe ze de recepturen zo moeten bereiden dat de behandeling zo doeltreffend mogelijk is en zo min mogelijk schade aanricht.

En ten slotte zegt ze: ‘Jullie gaan naar de afdeling. Ik laat grondig onderzoek doen, maar nog voor de resultaten er zijn, beginnen we met een intensieve behandeling. Jullie hebben geen tijd.’

* * *

Het kind komt de afdeling binnen, of beter gezegd de ring in. Wat is dat voor gewichtsklasse waaraan baby’s deelnemen?

Op deze afdeling weten de artsen, en vooral de vrouwelijke, niet altijd hun tranen te bedwingen wanneer ze de diagnose aan de ouders meedelen.

Vaders generen zich niet om te huilen, want de tranen van volwassen mannen zijn hier iets gewoons. De vaders ruziën met de verpleegkundigen dat zij ook willen voeden, verschonen, een oogje in het zeil houden. Dat het, begrijp dat dan toch, ook mijn kind is.

Moeders huilen daarentegen weinig, ze zijn vaker woedend. Ze slapen overal, zelfs in de badkamer, op de vloer vol urine en bloed, verloren tijdens het kraambed. Sommigen stoppen koolbladeren in hun bh, want het sap verzacht de gezwollen borsten. Die bladeren moeten eerst kapot worden geslagen met een vleeshamer. De moeders slaan er zo hard mee, dat op een dag het aanrecht in de afdelingskeuken breekt.

Tijdens de ziekenhuisopname kruipen de uren voorbij terwijl de jaargetijden voorbij vliegen. Vrijdagen gaan vloeiend over in maandagen, de opeenvolgende woensdagen overlappen elkaar.

Op een van die woensdagen kwam de moeder op de gang de dokter tegen die jaren geleden naar de operatiekamer was gestormd.

Ze stak haar hand naar hem uit – ze wilde hem zo veel vertellen! Maar wat kun je zeggen tegen een man die zich haastte om andermans kind te redden?

‘Hé!’ De arts zwaaide naar haar. ‘Ik herinner me u! U bent de moeder van een patiënt van me die elke dag stierf.’

* * *

Maar ook dit verblijf kwam op een dag ten einde, en de sluis die naar de ene of de andere afdeling leidde sloot zich uiteindelijk hermetisch. De tijd die te midden van de metalen sporten, de pulsoxymeters, kabels en medicijnpompen was doorgebracht, vervaagde langzaam.

De ouders bedekten vroegere herinneringen met nieuwe, vrolijke. Steeds vaker en met steeds meer durf gingen ze met de kinderen op vakantie.

Bij het uitstippelen van de route kozen ze altijd steden die bekend stonden om hun toeristische attracties en kinderziekenhuizen met hooggespecialiseerde zorg. Ze namen altijd cd’s met beeldvormend medisch onderzoek en de belangrijkste verslagen in vertaling en gelamineerd mee naar het buitenland. Wanneer ze een nieuwe kinderarts ontmoetten, maakten ze grappen en vertelden het hele verhaal een tijd niet. Ze speelden poker met hem, de patiëntendossiers hielden ze voor zichzelf. Achteraf waren ze blij dat de arts niets in de gaten had gehad, dat hij het geleverde gevecht niet had gemerkt.

De tijd ging voorbij, de kinderen werden groter dan hun ouders, en zij werden kalm en op een milde wijze ouder.

Op een dag liep de moeder de arts weer tegen het lijf die toen traptreden oversloeg om op tijd in de operatiekamer te zijn. Sinds die vrijdagmiddag was er een vijftiental jaren verstreken, en de dokter lapte nog altijd kinderen op die niemand anders kon redden.

Alleen was hij nu niet jong meer. Hij was grijs geworden, kleiner, ouder.

Dat verbaasde haar. Ze zag immers nog altijd voor zich hoe de arts de trap af stormde. Zo hard liep als hij kon om nog een kind in leven te houden. Er is nog altijd kans dat hij er op tijd bij is.

More by Charlotte Pothuizen

Schreeuwen als nooit tevoren

28 november 2020, een maand nadat het gepolitiseerde Constitutionele Hof abortus in Polen heeft verboden, schreef Magda Dropek, een van de organisatrices van de vrouwenprotesten in Krakau, op Facebook: ‘Gedurende de paar jaar dat ik acties op straat ondersteunde, wist ik één ding zeker: ik kan niet schreeuwen, scanderen, ik ben te chaotisch om doeltreffend en logisch te spreken, en daarom was ik altijd beter in het overbrengen van gedachten op papier/beeld, in schrijven, in stemloze communicatie. Tja, en mijn stem, ik heb een hekel aan mijn stem. ‘De laatste weken schreeuw ik als nooit tevore...
Translated from PL to NL by Charlotte Pothuizen
Written in PL by Aleksandra Lipczak

Het eiland

Nog altijd weet ik niet waar ik op de eilanden naar zocht. Ik weet alleen wat ik heb achtergelaten. Het land dat mijn paspoort heeft verstrekt. De vrouw die me ter wereld heeft gebracht. Spullen die voor geld te koop waren. Een wereld die ik niet in staat was te veranderen. Het zeewater was warm. In de avond glinsterden de golven van het oplichtende plankton. Na jaren reizen verwarde ik de havens tussen de palmen waar ik op de boot stapte. Ik verwarde de namen van de eilanden die begonnen met ko en nusa. Ik verwarde de donkere ogen en de kleurrijke kleding van de andere passagiers. Toch kwam ...
Translated from PL to NL by Charlotte Pothuizen
Written in PL by Urszula Jabłońska
More in NL

De trilogie van het verloren geslacht

Bij het huis van tante Nicoleta stond een grote groep mensen voor de deur die gekomen waren om ome Titi op zijn laatste reis te vergezellen, ome Titi die, hoewel hij wel een borrel lustte, een man was op wie je kon bouwen, een levensgenieter, tot verdriet van zijn vrouw, jongelui, je weet nooit wat God voor je in petto heeft, maar kijk nou toch hoe zijn vrouw hem heeft verzorgd, de hele dag hield ze een koud kompres op zijn voorhoofd, en ze sleepte hem mee naar alle mogelijke artsen, en kijk ook nu, met wat voor eerbetoon ze hem ten grave draagt, kijk naar die doodskist uit prachtig hout, ...
Translated from RO to NL by Charlotte van Rooden
Written in RO by Cristina Vremes

Het portret

Het huis had een eiken deur en statige voorgevel, er hingen geen naamkaartjes. Het duurde even voor David naar beneden kwam en ik keek de straat rond. Deze was vredig en wit, niet te vergelijken met de buurt bij het kanaal waar Sam en ik woonden. Ik balanceerde tussen dromerigheid en wrevel, zoals vaker in confrontatie met dingen die ik me niet kon veroorloven. Hij opende de deur en lachte me toe. Zijn hemd hing open. Ik liep achter hem de trap op en werd opnieuw binnengelaten in zijn geur; noten en terpentijn. Het atelier was even rommelig als de vorige keer, maar er leek iets opgeklaard, a...
Written in NL by Hannah Roels

Nec mergitur

De woonkamer was het minst goed ingericht. De schouw was kaal, de eettafel stond verloren voor de glazen schuifdeuren, zonder stoelen, de witgeschilderde muren leeg op de spijkers waar geen schilderijen aan hingen na. Iedere keer dat ze binnenliep voelde het alsof ze een balzaal betrad. Ze had er eigenlijk nog nauwelijks gezeten. De bank die ze uit het appartement in Den Bosch had meegenomen stond midden in de kamer, zonder kussens, geen kleed over de rugleuning. Een doos vol sjaals met daarop een dienblad diende als salontafel. Toen ze aankondigde dat ze ging verhuizen hadden mensen haar gevr...
Written in NL by Simone Atangana Bekono

Doodsmeisje

Stremming. Zelfmoord door verwurging is betrekkelijk zeldzaam. De strop wordt in de regel meerdere malen om de nek gewikkeld en soms bevindt zich eronder een zacht voorwerp. Door de prikkeling van de nervus vagus en het afknellen van de halsslagaders tijdens de wurging wordt de bloedstroom naar de hersenen belemmerd en worden de luchtwegen afgesloten. Maar gewoonlijk wordt niet het gehele strottenhoofd afgesloten en daarom duurt het overlijdensproces langer dan bij verstikking door ophanging, als het tenminste niet enkel blijft bij verlies van bewustzijn en het losraken van de strop. Zelfmo...
Translated from CZ to NL by Annette Manni
Written in CZ by Lucie Faulerová

Wanneer de leugens zich razendsnel opstapelen

Het was niet mijn bedoeling een hype te veroorzaken. Maar opeens was het zo. Ik vertelde op school over het verkeersongeluk en van het een kwam het ander.Ik baalde zo erg van de examens dat ik me steeds weer versliep, ter- wijl ik me elke keer opnieuw voornam om van tevoren alles wat ik nog niet had geleerd aandachtig door te bladeren. Na het tergende gebiep van het alarm van mijn moeder, die veel vroeger op haar werk moest zijn, viel ik altijd weer in een diepe slaap, zo diep dat ik mijn eigen wekker amper hoorde. Net op tijd kwam mijn vader me dan uit mijn nest halen. Maar op de maandag van ...
Written in NL by Carmien Michels

De reünie

Genoeg! Ik heb mijn koffer gepakt, het pak in zijn hoes, de schoenlepel erbij, en mijn sleutel ingeleverd. Het is zes uur rijden naar huis, maar de terugweg is altijd korter. Ik draai het raam open en met mijn hoofd in de frisse lucht rijd ik steeds sneller de hoofdweg van de stad af. De lucht, koel door het avondlijke tijdstip en de snelheid, scheert langs mijn wangen en doet me denken aan de ruwheid van de sponsjes die ze gebruiken bij het afschminken. Ik heb een gevoelige huid en kan niet goed tegen de behandeling die nieuwslezers moeten ondergaan om niet als een glimmend spook op het scher...
Translated from RO to NL by Charlotte van Rooden
Written in RO by Alexandru Potcoavă