View Colofon
Original text "O vrancih in demonih" written in SL by Mirt Komel,
Other translations
Editor

Marta Pustuła

Published in edition #2 2019-2023

O rumakach i demonach

Translated from SL to PL by Joanna Borowy
Written in SL by Mirt Komel

      Wczorajszy dzień pamiętam, jakby to było wczoraj. W Brukseli wsiadłem do pociągu do Hagi (a w zasadzie do dwóch pociągów, gdyż miałem przesiadkę) tylko po to, żeby zobaczyć jeden konkretny obraz.
      Opętał mnie demon obsesyjnego pragnienia, więc po prostu musiałem pojechać.
      Podróż odbiegała jednak znacznie od tego, jak ją sobie wyobrażałem – jako miłą, odprężającą wycieczkę do Holandii – co uświadomiłem sobie prawie natychmiast po opuszczeniu hotelu, zostawiając wszystko i wszystkich za sobą.
      Na brukselskim Gare du Nord prawie wsiadłem do złego pociągu, ponieważ patrzyłem na rozkład z Gare Central. Postanowiłem więc, że bilet kupię nie za pośrednictwem aplikacji internetowej, ale w staromodnym okienku, u starszego pana, który był tak miły, że wydrukował mi nie tylko bilet, ale również dokładny rozkład jazdy (był tak miły, że z początku myślałem, że mi tego nie policzy, ale okazało się, że w sumie musiałem zapłacić dziewięćdziesiąt euro).
      Co może pójść nie tak? – pamiętam, że to właśnie pomyślałem, kiedy zrozumiałem, że zmarnowałem prawie całą godzinę na dworcu, i dodatkowo zapomniałem sprawdzić godziny otwarcia muzeum Mauritshuis, do którego zmierzałem: cholera, nie zdążę! Stojąc na peronie i nerwowo paląc papierosa, nie byłem przekonany, czy zmierzam w dobrym kierunku. I kiedy w końcu pociąg ruszył, nie mogłem uwierzyć, że faktycznie jadę.
      A jednak, mechaniczne rumaki lokomotywy puściły się w popołudniowy galop i po godzinie czytania i jazdy dotarłem wreszcie do Bredy (belgijskiego miasteczka o słoweńskim imieniu). W Bredzie uciekł mi drugi pociąg z powodu spóźnienia pierwszego, więc musiałem do niego wrócić, gdyż on też jechał do Hagi, ale na dworzec południowy, a nie centralny, czyli dalej od muzeum, które powoli już zamykano.
      Nad nami na kontynencie niskie chmury wisiały nad bezlitosnym kapitalistycznym przemysłem, który rozciągał się wzdłuż linii kolejowej wraz z kilkoma murowanymi domami, a na czystym niebie nad zimowym morzem w oddali ukazał się jasny, wyraźny zachód słońca, uwalniając moją duszę od pesymistycznych myśli o tym, że się nie uda, i sprawiając, że obłoki moich myśli podążyły w inną stronę i wraz z wiatrem wzdęły się żagle nadziei.
      Na dworcu w Hadze zorientowałem się, że nie zdążę, zwłaszcza na piechotę. Wziąłem więc pierwszą lepszą taksówkę. Powolna jazda przez godziny szczytu jeszcze bardziej mnie podenerwowała, ale turecki taksówkarz w tandetnej skórzanej kurtce dowiózł mnie do Mauritshuis w samą porę (kurs kosztował dziesięć euro, ale zostawiłem jeszcze napiwek, bo kierowca starał się, jak mógł, mimo że nie rozumiał mojej motywacji).
      Albo prawie w samą porę, gdyż dobrzy ludzie zatrudnieni w muzeum – od ochroniarza po kustosza – chcieli mnie przekonać, że jestem za późno, gdyż zamykają za piętnaście minut. Włącznie z bileterką, która w duchu protestantyzmu próbowała mnie przekonać, że się nie opłaca:
      – Czy warto płacić pełną cenę biletu, jeśli ma pan jedynie piętnaście minut czasu?
      (Tak przy okazji cena biletu wynosiła piętnaście euro). Uroczyście oznajmiłem jej, że jestem tu wyłącznie dlatego, żeby „zobaczyć tylko jeden obraz”. Spojrzała na mnie, jakbym spadł z księżyca i zapytała:
      – Jaki obraz?
      – Szczygieł – odpowiedziałem. Nie kojarzyła go.
      Wziąłem bilet wraz z planem muzeum i szybciej od windy pobiegłem na górę po schodach (podwójnej klatce schodowej z pięknymi… no, nie czas na to), co spotkało się ze zdziwieniem, gdyż tłum poruszał się w przeciwną stronę (muzeum już bowiem zamykano). Na drugim piętrze prawie biegałem między salami, szukając tego, po co tu przyszedłem, i przestraszyłem o wiele lepiej ubranego ochroniarza, który zaczął za mną chodzić krok w krok.
      Nagle go znalazłem.
      Het puttertje, nic specjalnego, trompe l’oeil z ptakiem naturalnej wielkości, przywiązanym na łańcuszku do podajnika. Podpisany: C.FABRITIVS 1654. Ale dla mnie w tej chwili: wszystko. Powodem, dla którego opuściłem warsztaty literackie w Brukseli i udałem się do Hagi, było pragnienie efektywnie i efektownie podsycane przez czytaną przeze mnie powieść Szczygieł Donny Tartt, ponieważ moja obsesja, co uświadomiłem sobie później, odzwierciedlała obsesję powieściowego bohatera. Theo „Potter” Decker zabrał obraz i ukrywał go przez całe życie jako przypomnienie i wspomnienie swojej matki, którą stracił podczas eksplozji w galerii w Nowym Jorku, gdzie obraz był wystawiony – eksplozji przypominającej tę, która zabiła Fabritiusa, zburzyła jego pracownię i zniszczyła większość jego obrazów, właśnie w tym roku, w którym namalował szczygła.
      Teraz obraz znajdował się przede mną, a moje niespokojne spojrzenie biegło od obrazu do zegara, sprawdzając, ile jeszcze mam minut, a nawet sekund, zanim zamkną muzeum. W tym momencie przemówił do mnie demon: „Weź go, zrób to, jest twój!”. I naprawdę chciałem to zrobić i go wziąć. Przecież wiecie, to szalone pragnienie, żeby rzeczy – a czasem także ludzi – zawłaszczać. Ale nie chodzi o przyjemność zawłaszczenia, tylko o przyjemność płynącą z obsesji, która cię wypełnia. O miłość miłowania. W moim przypadku: miłowania miłości do obrazu szczygła, którą podsycała miłość do powieści o tym samym tytule.
      Dlatego to zrobiłem.
      Wsiadłem do pociągu powrotnego i próbowałem odpocząć po przeżuciu burgera (dwa pięćdziesiąt euro w barze Febo). Wagon był prawie pusty. Dwóch chłopaków puszczało jakieś arabskie techno, milczący ksiądz ubrany na biało siedział nieruchomo i czytał gazetę, czterech nastolatków w dziwnie pomalowanych ubraniach rozmawiało – postanowiłem więc zerknąć na swoją nagrodę.
      Spojrzałem na zdjęcie, które zrobiłem telefonem komórkowym, a potem nagle zdałem sobie sprawę, że na zdjęciu jest prawie niewidoczny łańcuch, łączący nie tylko ptaka z podajnikiem, do którego nieuchronnie wraca raz za razem, ale także malarza ze swym obrazem i całą sztuką malarską, autorkę powieści z postacią stworzoną z obsesji na punkcie obrazu i mnie z obrazem, w którym zakochałem się poprzez literaturę i który sprawił, że wybrałem się na całodniową wycieczkę z Brukseli do Hagi i z powrotem.
      Myślałem o własnych łańcuchach, jakimi mój demon przykuwa mnie do pisania: nieważne, jaką wolność czuję w sobie, wciąż wracam do tej czynności pisania, bez której nie mogę istnieć – tak samo jak pewien szczygieł, który może latać, gdzie chce, ale zawsze wróci w to samo miejsce.
      Ale czy to właśnie nie jest sztuka? Znalezienie tej jednej rzeczy, którą możesz przemienić w obsesję, pragnienie, miłość – być może jest to jedyny sposób na okiełznanie ujeżdżających cię demonów. Zaprzęgniesz je jak rumaki i sam ich dosiądziesz, może nawet odjeżdżając w stronę takiego zachodu słońca, jaki malowali dawni flamandzcy mistrzowie?

More by Joanna Borowy

Trzmieli Żleb, czyli co wydarzyło się we wsi Strmčnik podczas tygodniowego turnusu narciarskiego

Dzień zero       Znów niemal automatycznie skierował palce w stronę telefonu komórkowego, który położył obok talerza z zupą. Nie żeby spodziewał się czegoś ekscytującego na ekranie, po prostu nawyk był silniejszy… Wolał odinstalowywać aplikację randkową za każdym razem, gdy wracał do domu na kilka dni. I wciąż nie było dla niego całkiem jasne, czy robił to dla siebie i swojej rodziny – ponieważ nie chciał wprawiać ich w zakłopotanie – czy też czynił tak, aby uchronić się przed dyskomfortem innego rodzaju. Nie życzył sobie oglądać wśród użytkowników aplikacji śmiesznych przezwisk i żałosnych, ...
Translated from SL to PL by Joanna Borowy
Written in SL by Agata Tomažič

Dziennik

21 sierpnia Nazywam się Erik Tlomm, a to jest mój pamiętnik. Pisanie polecił mi psychiatra, być może w celu szybszego powrotu do zdrowia. Ale dla kogo mam właściwie pisać? Dla niego? Dla żony Linii? Chyba nie ośmieliłby się pokazać jej moich zapisków. Na moje wątpliwości odpowiedział: „Niech pan pisze dla siebie”. Kupiłem więc skórzany kajet i znalazłem się tutaj, przy biurku, pisząc pamiętnik dla siebie, i nie mogę pozbyć się dziwnego uczucia, że ​​piszę też dla kogoś innego – ale dla kogo? 22 sierpnia Chciałbym wyjaśnić swój pierwszy wpis do pamiętnika (komu? sobie? jemu? tobie?): przeżył...
Translated from SL to PL by Joanna Borowy
Written in SL by Mirt Komel

Kilka miesięcy później

12 sierpnia „Mohammad, bądź przy telefonie za pół godziny. Myślę, że go znalazłem!” Podnoszę się z łóżka, cały roztrzęsiony ubieram się jak najszybciej i wychodzę z hostelu. Szybko. Jakby miało znaczenie, że dotrę do domu pięć minut wcześniej lub później. Prawie zbiegam po zboczu w dół portu, gdzieś pomiędzy żydowską dzielnicą Hardara Carmel a niegdyś palestyńską Wadi Salib. Wciąż jednak słyszę piłę, tnącą najprawdopodobniej żelazo, oraz odgłosy kur i kogutów. Niezwykłe. Zapach wsi w środku miasta, które chce wymazać historię i być nowoczesne. Jakbym cofnął się do 1948 roku, kiedy z tego wzg...
Translated from SL to PL by Joanna Borowy
Written in SL by Andraž Rožman

Niebo dzielę z ptakami

Czasami naprawdę nie da się wytrzymać. Są tak głośne, że mnie budzą. Poza tym kłócą się o to, kto dostanie najsmaczniejszy kąsek, więc nie mogę spać. Wszystko słyszę, choć okna mają podwójną szybę i ramy są dobrze uszczelnione. Ten chce nasion dyni, tamten siemienia lnianego, co tak przyjemnie chrupie, najmłodsze zabiegają o pokruszony chleb, samiczki za żadne skarby nie spróbują kuli ze smalcu. Kto by pomyślał, że drozdy, rudziki, sikorki i dzwońce nie zamierzają pakować do swojego brzucha wszystkiego, co wpadnie im pod dziób. Mieszkańcy naszego parku są bardzo wybredni. No kto by pomyślał… w...
Translated from SL to PL by Joanna Borowy
Written in SL by Agata Tomažič

Very Important Person

Znów cały dzień wgapiałem się w błyszczące cyfry nad windą. 8… 7… 6… 5… 4… 3… 2… 1…       – Dzień dobry, panie Seljak.       Zawsze go witam, wszak wykonuję swoją pracę profesjonalnie. Odpowiada mi milczeniem, on też jest profesjonalistą. Kiedy mam szczęście, na jego kamiennej twarzy pojawia się zmarszczka. Jeśli ma dobry dzień, unosi prawą brew, jakby chciał mi powiedzieć: „Wiem, że tu jesteś, ale ja działam po dyrektorsku”.       Ileż to razy mówiłem sobie, że zostawię go w spokoju. Że na ignorowanie odpowiem ignorowaniem. Ale moja mama nauczyła mnie, że wobec ludzi w garniturach i krawatach...
Translated from SL to PL by Joanna Borowy
Written in SL by Andraž Rožman
More in PL

Szumy i piski

Pod sam koniec podróży pociągiem ujrzał przez zabrudzone okno krawędź nieba. Wstał, żeby wyglądnąć też z drugiej strony przedziału, i zbliżył się do mężczyzny, który spał z twarzą schowaną za zasłoną, z dłonią spoczywającą pewnie na leżącej na siedzeniu obok małej walizce podróżnej. Tak, z jego okna widok był taki sam. Ciemna płachta w kolorze indygo przystawała równoległe do rozległego, pokrytego suchą trawą pola. A u jej krawędzi widniał jasny i przejrzysty pas w odcieniu niebieskim, wyglądający z oddali jak zawieszone między niebem i ziemią morze. Gdzieś nad tą płachtą w kolorze indygo był...
Translated from RO to PL by Olga Bartosiewicz-Nikolaev
Written in RO by Lavinia Braniște

Wszystkie zwierzęta polne

Tego ranka, jak zwykle, obudziła się głodna. Kwakanie kaczek przelatujących nad dachem odbiło się echem od ścian sypialni i dziewczynka uniosła się na łóżku. Ptaki przybyły do domu babci z daleka, może nawet z innego kontynentu, machając skrzydłami. Pewnego dnia po prostu przestała chodzić do szkoły i przywieziono ją tutaj, do babci, która mieszkała obok jeziora, kilka kilometrów od najbliższego miasteczka. Nikogo nie obchodziła. Jej rodzice pragnęli prywatności, albo pracowali, tam w mieście, nie wiadomo dokładnie. Nie miała za to wątpliwości co do burczenia w żołądku każdego ranka, ale równi...
Translated from ES to PL by Katarzyna Górska
Written in ES by Adriana Murad Konings

Sonia podnosi rękę

Ludzie w tych stronach bywają bardzo podejrzliwi. Chociaż sama nie wie, czy gdzie indziej przyjęliby ją lepiej. Ludzie ze strony ojca, ci z przeciwnego obozu. Nie zna w swoim otoczeniu starszych wiekiem par, których relacja opierałaby się na przyjaźni, a nie wzajemnej wrogości. Nawet jeśli trwają w związkach aż po grób. Może i są gdzieć tacy, co się przyjaźnią przez całe życie albo i dłużej, ale jest ich niewielu, to szczęściarze ukrywający się przed wzrokiem innych tak skutecznie, że kiedy ty, młody, rozglądasz się wokół, to prędko nabierasz przekonania, że osoba u twojego boku na pewno zmarn...
Translated from RO to PL by Olga Bartosiewicz-Nikolaev
Written in RO by Lavinia Braniște

Notatki z życia Frances Donnell

Prolog W 1945 roku Frances Donnell – pisarka i uznana hodowczyni ptactwa – przyszła na świat w Stanach Zjednoczonych. W 1983 sfałszowała własną śmierć, udając, że umiera na toczeń – chorobę, z którą się borykała od młodości. Kilka miesięcy później okazało się, że to tylko plotka. Po pewnych kontrowersjach, do których jeszcze wrócimy, Frances na wiele dekad pozostała osobą anonimową. Już w wieku XXI, przygnieciona ciężarem choroby, która nie przestawała trawić jej ciała, przybyła do Hiszpanii. Zawsze powtarzała, że opuściła swój kraj, gdy zrobiła się za stara, żeby siadać do pisania. A przecie...
Translated from ES to PL by Katarzyna Górska
Written in ES by Adriana Murad Konings

Nie byłam, ale teraz jestem. Wrażliwa na każdą zmianę pogody

Po jednej stronie kanału wiatr bije śniegiem w twarz, a po drugiej dmie w plecy, co trochę ułatwia zadanie. Stamtąd, z końca mostu, można podziwiać pejzaż bez mrużenia oczu. Kanał jeszcze nie zamarzł całkowicie, ale to kwestia kilku dni. Wydaje się to nieprawdopodobne, a jednak na samym środku kanału łabędź przedziera się przez śryż. Zmaga się, toruje sobie drogę – metr po metrze, powoli, lecz z dobrym skutkiem.       Należy się zatrzymać, żeby obserwować ten widok. Nie jest to miłe, ale przykuwa uwagę. Mógłby przecież podfrunąć i wylądować pod mostem, gdzie woda nie zamarzła, ale nie robi teg...
Translated from SR to PL by Aleksandra Wojtaszek
Written in SR by Marija Pavlović

Oczyszczalnia

Stała przy kontenerach budowlanych, rozcierając zmarznięte dłonie. W oddali, ponad rzeką, przeleciały właśnie dwa kormorany. Petra zaczęła nerwowo rozglądać się na boki. Otworzyła wiadomość, którą dostała dzień wcześniej. „Siema, akcja oczyszczalnia jutro o osmej. Zbiorka przy moscie kolo kontenerow. A.”. Zanim wyświetlacz zgasł, zdążyła przeczytać esemesa jeszcze trzy razy. Stara i nowa oczyszczalnia, które dzieliły się ściekami spływającymi z całego miasta, stały obok siebie na wyspie, królując nad rzeką. Pierwsza z nich działała na powierzchni; mapy Google ukazywały walcowate zbiorniki jak...
Translated from CZ to PL by Agata Wróbel
Written in CZ by Anna Háblová