Wczorajszy dzień pamiętam, jakby to było wczoraj. W Brukseli wsiadłem do pociągu do Hagi (a w zasadzie do dwóch pociągów, gdyż miałem przesiadkę) tylko po to, żeby zobaczyć jeden konkretny obraz.
      Opętał mnie demon obsesyjnego pragnienia, więc po prostu musiałem pojechać.
      Podróż odbiegała jednak znacznie od tego, jak ją sobie wyobrażałem – jako miłą, odprężającą wycieczkę do Holandii – co uświadomiłem sobie prawie natychmiast po opuszczeniu hotelu, zostawiając wszystko i wszystkich za sobą.
      Na brukselskim Gare du Nord prawie wsiadłem do złego pociągu, ponieważ patrzyłem na rozkład z Gare Central. Postanowiłem więc, że bilet kupię nie za pośrednictwem aplikacji internetowej, ale w staromodnym okienku, u starszego pana, który był tak miły, że wydrukował mi nie tylko bilet, ale również dokładny rozkład jazdy (był tak miły, że z początku myślałem, że mi tego nie policzy, ale okazało się, że w sumie musiałem zapłacić dziewięćdziesiąt euro).
      Co może pójść nie tak? – pamiętam, że to właśnie pomyślałem, kiedy zrozumiałem, że zmarnowałem prawie całą godzinę na dworcu, i dodatkowo zapomniałem sprawdzić godziny otwarcia muzeum Mauritshuis, do którego zmierzałem: cholera, nie zdążę! Stojąc na peronie i nerwowo paląc papierosa, nie byłem przekonany, czy zmierzam w dobrym kierunku. I kiedy w końcu pociąg ruszył, nie mogłem uwierzyć, że faktycznie jadę.
      A jednak, mechaniczne rumaki lokomotywy puściły się w popołudniowy galop i po godzinie czytania i jazdy dotarłem wreszcie do Bredy (belgijskiego miasteczka o słoweńskim imieniu). W Bredzie uciekł mi drugi pociąg z powodu spóźnienia pierwszego, więc musiałem do niego wrócić, gdyż on też jechał do Hagi, ale na dworzec południowy, a nie centralny, czyli dalej od muzeum, które powoli już zamykano.
      Nad nami na kontynencie niskie chmury wisiały nad bezlitosnym kapitalistycznym przemysłem, który rozciągał się wzdłuż linii kolejowej wraz z kilkoma murowanymi domami, a na czystym niebie nad zimowym morzem w oddali ukazał się jasny, wyraźny zachód słońca, uwalniając moją duszę od pesymistycznych myśli o tym, że się nie uda, i sprawiając, że obłoki moich myśli podążyły w inną stronę i wraz z wiatrem wzdęły się żagle nadziei.
      Na dworcu w Hadze zorientowałem się, że nie zdążę, zwłaszcza na piechotę. Wziąłem więc pierwszą lepszą taksówkę. Powolna jazda przez godziny szczytu jeszcze bardziej mnie podenerwowała, ale turecki taksówkarz w tandetnej skórzanej kurtce dowiózł mnie do Mauritshuis w samą porę (kurs kosztował dziesięć euro, ale zostawiłem jeszcze napiwek, bo kierowca starał się, jak mógł, mimo że nie rozumiał mojej motywacji).
      Albo prawie w samą porę, gdyż dobrzy ludzie zatrudnieni w muzeum – od ochroniarza po kustosza – chcieli mnie przekonać, że jestem za późno, gdyż zamykają za piętnaście minut. Włącznie z bileterką, która w duchu protestantyzmu próbowała mnie przekonać, że się nie opłaca:
      – Czy warto płacić pełną cenę biletu, jeśli ma pan jedynie piętnaście minut czasu?
      (Tak przy okazji cena biletu wynosiła piętnaście euro). Uroczyście oznajmiłem jej, że jestem tu wyłącznie dlatego, żeby „zobaczyć tylko jeden obraz”. Spojrzała na mnie, jakbym spadł z księżyca i zapytała:
      – Jaki obraz?
      – Szczygieł – odpowiedziałem. Nie kojarzyła go.
      Wziąłem bilet wraz z planem muzeum i szybciej od windy pobiegłem na górę po schodach (podwójnej klatce schodowej z pięknymi… no, nie czas na to), co spotkało się ze zdziwieniem, gdyż tłum poruszał się w przeciwną stronę (muzeum już bowiem zamykano). Na drugim piętrze prawie biegałem między salami, szukając tego, po co tu przyszedłem, i przestraszyłem o wiele lepiej ubranego ochroniarza, który zaczął za mną chodzić krok w krok.
      Nagle go znalazłem.
      Het puttertje, nic specjalnego, trompe l’oeil z ptakiem naturalnej wielkości, przywiązanym na łańcuszku do podajnika. Podpisany: C.FABRITIVS 1654. Ale dla mnie w tej chwili: wszystko. Powodem, dla którego opuściłem warsztaty literackie w Brukseli i udałem się do Hagi, było pragnienie efektywnie i efektownie podsycane przez czytaną przeze mnie powieść Szczygieł Donny Tartt, ponieważ moja obsesja, co uświadomiłem sobie później, odzwierciedlała obsesję powieściowego bohatera. Theo „Potter” Decker zabrał obraz i ukrywał go przez całe życie jako przypomnienie i wspomnienie swojej matki, którą stracił podczas eksplozji w galerii w Nowym Jorku, gdzie obraz był wystawiony – eksplozji przypominającej tę, która zabiła Fabritiusa, zburzyła jego pracownię i zniszczyła większość jego obrazów, właśnie w tym roku, w którym namalował szczygła.
      Teraz obraz znajdował się przede mną, a moje niespokojne spojrzenie biegło od obrazu do zegara, sprawdzając, ile jeszcze mam minut, a nawet sekund, zanim zamkną muzeum. W tym momencie przemówił do mnie demon: „Weź go, zrób to, jest twój!”. I naprawdę chciałem to zrobić i go wziąć. Przecież wiecie, to szalone pragnienie, żeby rzeczy – a czasem także ludzi – zawłaszczać. Ale nie chodzi o przyjemność zawłaszczenia, tylko o przyjemność płynącą z obsesji, która cię wypełnia. O miłość miłowania. W moim przypadku: miłowania miłości do obrazu szczygła, którą podsycała miłość do powieści o tym samym tytule.
      Dlatego to zrobiłem.
      Wsiadłem do pociągu powrotnego i próbowałem odpocząć po przeżuciu burgera (dwa pięćdziesiąt euro w barze Febo). Wagon był prawie pusty. Dwóch chłopaków puszczało jakieś arabskie techno, milczący ksiądz ubrany na biało siedział nieruchomo i czytał gazetę, czterech nastolatków w dziwnie pomalowanych ubraniach rozmawiało – postanowiłem więc zerknąć na swoją nagrodę.
      Spojrzałem na zdjęcie, które zrobiłem telefonem komórkowym, a potem nagle zdałem sobie sprawę, że na zdjęciu jest prawie niewidoczny łańcuch, łączący nie tylko ptaka z podajnikiem, do którego nieuchronnie wraca raz za razem, ale także malarza ze swym obrazem i całą sztuką malarską, autorkę powieści z postacią stworzoną z obsesji na punkcie obrazu i mnie z obrazem, w którym zakochałem się poprzez literaturę i który sprawił, że wybrałem się na całodniową wycieczkę z Brukseli do Hagi i z powrotem.
      Myślałem o własnych łańcuchach, jakimi mój demon przykuwa mnie do pisania: nieważne, jaką wolność czuję w sobie, wciąż wracam do tej czynności pisania, bez której nie mogę istnieć – tak samo jak pewien szczygieł, który może latać, gdzie chce, ale zawsze wróci w to samo miejsce.
      Ale czy to właśnie nie jest sztuka? Znalezienie tej jednej rzeczy, którą możesz przemienić w obsesję, pragnienie, miłość – być może jest to jedyny sposób na okiełznanie ujeżdżających cię demonów. Zaprzęgniesz je jak rumaki i sam ich dosiądziesz, może nawet odjeżdżając w stronę takiego zachodu słońca, jaki malowali dawni flamandzcy mistrzowie?